Van participatie naar co-creatie

Gebiedsteams zijn hét middel om de transformatie in het sociale domein vorm te geven. De gebiedsteams zorgen voor de uitvoering van de nieuwe taken die de gemeenten hebben op het gebied van zorg, werk en jeugd. Ze bestaan uit generalisten met ieder hun eigen specialisme. Gebiedsteams zijn integraal, ontschotten en organiseren dat de burger participeert en meer zelfredzaam wordt. In Nederland wordt er in de meeste gemeenten gewerkt met gebiedsteams of sociale wijkteams, dus we kunnen hiermee veronderstellen dat de problemen in de zorg binnenkort zijn opgelost.

Maar wat verandert er echt als Piet zelf zijn huishoudelijke hulp moet betalen omdat hij net 10 euro boven de inkomensdrempel voor vergoeding uitkomt? En hij als gevolg daarvan zijn lidmaatschap van de biljartclub niet meer kan betalen. Wat betekent dit voor zijn participatie? Of dat Willem met een groot netwerk blijft volhouden dat hij recht heeft op evenveel begeleiding als de buurman zonder netwerk? Zijn we met elkaar een transitie aan het vormgeven zonder dat deze tot echte verandering (transformatie) leidt? In hoeverre hebben de inwoner en de generalist echt zeggenschap over de inrichting van de participatiesamenleving? Is er voldoende ruimte voor eigen initiatief, voor niet alledaagse keuzes en verschil in oplossingen?

We willen met elkaar naar een samenleving waar een ieder een volwaardige plek inneemt met gelijke kansen, ook als hij kwetsbaar is. Waar de inwoner verantwoordelijkheid neemt en recht heeft op het oplossen van zijn eigen problemen op de manier die bij hem past. En dat gaat een stap verder dan participeren, het enkel meedoen. Participatie impliceert namelijk dat er sprake blijft van een bepaalde afhankelijkheid en juist dat willen we zoveel mogelijk voorkomen. Dat vraagt echter zowel van de inwoner, de generalist en de politiek een attitude waarin loslaten en vertrouwen centraal staan.  Loslaten van het gelijkheidsprincipe ‘ik hetzelfde als jij’, en vertrouwen dat ruimte creëert voor het bestaan van verschillen en diversiteit. Met elkaar zullen we de verscheidenheid in oplossingen moeten gaan (h)erkennen, verdragen en waarderen.

De transformatie in het sociale domein bestaat uit een gezamenlijk gedragen oplossing van de inwoner en de generalist. Daarbij wordt ruimte gegeven aan verschillend perspectief en wordt ieders kracht en kwaliteit ingezet. Op die manier ontstaat er een co-creatie waarin inwoner en generalist ieder hun aandeel hebben. Zonder zeggenschap en inbreng van de inwoner is er geen transformatie. En laten we dan vooral ook echt vertrouwen op de oplossing van de inwoner, ook als deze daarbij buiten de gebaande wegen gaat. Van de lokale politiek vragen inwoner en gebiedsteam speel- en oefenruimte in het laten ontstaan van verschillen. Alleen zo wordt co-creatie tussen inwoner en de generalist gestimuleerd en gefaciliteerd. Willen we co-creatie ruimte geven, dan moeten we ruimte geven aan de verschillen. Hiermee kan de inwoner samen met de generalisten uit de gebiedsteams . op zoek gaan naar nieuwe antwoorden op oude vragen. Op die manier kunnen we komen tot een herinrichting van de participatiesamenleving, waarin keuzes niet vaststaan en er nieuwe oplossingen ontstaan.

Nicolien Niemeijer
Gebiedsmanager  bestuursdienst Ommen-Hardenberg

Maatschappelijk Domein